اصول و فنون مذاکره حرفه ای + 7 استراتژی پیشرفته در مذاکرات

مذاکره فقط برای دیپلمات‌ها و تاجران بزرگ نیست؛ از خریدن یک جنس توی بازار گرفته تا صحبت با رئیس برای افزایش حقوق، یا حتی قانع کردن بچه‌تون برای خوردن سبزیجات، همه‌مون هر روز داریم مذاکره می‌کنیم! پس با ما در ویدپروتکت همراه باشید.

مذاکره چیست؟ 

به زبان ساده، مذاکره یعنی گفتگوی دو یا چند نفر برای رسیدن به یک توافق. وقتی شما و طرف مقابلتون منافع مشترک و متضادی دارید و می‌خواید با هم کنار بیاید، وارد فرآیند مذاکره شدید.

• تعریف خودمونی: مذاکره مثل یه جور بده‌بستون حرفه‌ایه. هر کی یه چیزی می‌خواد، و سعی می‌کنید با هم جوری کنار بیاید که هر دو (یا حداقل خودتون!) راضی باشید.
• تعریف رسمی‌تر: مذاکره فرآیندی ارتباطی و تعاملی است که در آن طرفین با دیدگاه‌ها و اهداف متفاوت، تلاش می‌کنند تا با تبادل امتیازات و اطلاعات، به راه حلی مورد قبول برای همه دست یابند.

چرا مذاکره اینقدر مهمه؟ 

فکر کنید مهارت مذاکره مثل یه ابزار قدرتمند تو جعبه ابزار زندگی‌تونه. باهاش می‌تونید:

1. به خواسته‌هاتون برسید: چه یه معامله‌ی بهتر باشه، چه یه رابطه‌ی کاری یا شخصی قوی‌تر.
2. از حقتون دفاع کنید: وقتی بلد باشید چطور حرف بزنید و استدلال کنید، کمتر کسی می‌تونه حقتون رو بخوره.
3. رابطه‌هاتون رو بهتر کنید: مذاکره‌ی خوب فقط بردن نیست، بلکه پیدا کردن راه حلیه که طرف مقابل هم حس خوبی داشته باشه. این باعث می‌شه روابط پایدارتر بشن.
4. مشکلات رو حل کنید: خیلی از دعواها و اختلافات با یه مذاکره‌ی درست و حسابی حل می‌شن.
5. فرصت‌های جدید بسازید: یه مذاکره‌ی موفق می‌تونه درهای جدیدی رو به روتون باز کنه.

 تاریخچه مذاکره

مذاکره قدمتی به اندازه‌ی تاریخ بشر داره. از زمانی که انسان‌های اولیه برای تقسیم شکار یا قلمرو با هم صحبت می‌کردن، تا امپراطوری‌های باستان که برای صلح یا جنگ پیمان می‌بستن، مذاکره همیشه وجود داشته. تو قرن بیستم، با پیچیده‌تر شدن روابط بین‌المللی و تجاری، مطالعه‌ی علمی مذاکره هم جدی‌تر شد. دانشگاه‌ها (مثل هاروارد با پروژه‌ی معروفش) شروع کردن به تحقیق و آموزش اصول و فنون مذاکره، و کتاب‌های زیادی در این زمینه نوشته شد که دیدگاه ما رو نسبت به مذاکره از یه «جنگ قدرت» به یه «فرآیند حل مسئله مشترک» تغییر داد.

انواع مذاکره چیست؟

دو تا دسته‌بندی اصلی و معروف برای مذاکره وجود داره:

1. مذاکره توزیعی (Distributive Negotiation) یا برد-باخت (Win-Lose):

   • تصور کنید یه کیک با اندازه‌ی ثابت وجود داره و هر کس می‌خواد بزرگترین تیکه رو برای خودش برداره. اینجا منابع محدوده و سود یکی، به ضرر دیگری تموم می‌شه.
   • مثال: چونه زدن سر قیمت یه ماشین دست دوم. هر هزار تومنی که شما کمتر بدید، فروشنده کمتر گرفته و بالعکس.
   • تاکتیک‌ها: پنهان کردن اطلاعات، بلوف زدن، فشار آوردن، پیشنهاد اولیه محکم دادن (لنگر انداختن).
   • هدف: گرفتن بیشترین سهم ممکن از منابع موجود.

2. مذاکره تلفیقی (Integrative Negotiation) یا برد-برد (Win-Win):

   • اینجا هدف اینه که با همکاری و خلاقیت، کیک رو بزرگتر کنیم تا به همه بیشتر برسه. طرفین دنبال راه حل‌هایی می‌گردن که منافع هر دو رو تا حد امکان تأمین کنه.
   • مثال: دو تا شرکت که می‌خوان با هم ادغام بشن. به جای جنگیدن سر سهم هر کدوم، دنبال راهی می‌گردن که با هم‌افزایی، ارزش بیشتری برای هر دو ایجاد کنن (مثلاً یکی بازار خوبی داره، اون یکی تکنولوژی پیشرفته). یا دو تا خواهر که سر یه پرتقال دعوا دارن؛ یکی پوستش رو برای کیک می‌خواد، اون یکی آبش رو. با یه مذاکره‌ی تلفیقی، هر دو به خواسته‌شون می‌رسن!
   • تاکتیک‌ها: به اشتراک گذاشتن اطلاعات (به صورت استراتژیک)، تمرکز روی منافع نه مواضع، پیدا کردن گزینه‌های خلاقانه، ساختن اعتماد.
   • هدف: پیدا کردن راه حل بهینه که نیازهای اساسی هر دو طرف رو برآورده کنه و رابطه رو هم حفظ یا تقویت کنه.

نکته مهم: اکثر مذاکرات در دنیای واقعی ترکیبی از این دو مدل هستن. حتی تو یه مذاکره‌ی برد-برد، بالاخره سر تقسیم اون «کیک بزرگتر شده» یه مقدار چونه‌زنی توزیعی هم پیش میاد.

انواع قدرت در مذاکره (کارت‌های بازی شما چیه؟)

قدرت در مذاکره یعنی توانایی تأثیرگذاری بر طرف مقابل. انواع مختلفی داره:

1. قدرت مشروع (Legitimate Power): ناشی از جایگاه یا مقام رسمی شماست (مثلاً مدیر بخش هستید).
2. قدرت پاداش (Reward Power): توانایی دادن چیزی که طرف مقابل می‌خواد (مثل افزایش حقوق، امتیاز).
3. قدرت تنبیه (Coercive Power): توانایی اعمال مجازات یا گرفتن چیزی (مثل اخراج کردن، لغو قرارداد). استفاده از این قدرت معمولاً روابط رو خراب می‌کنه.
4. قدرت تخصص (Expert Power): ناشی از دانش، مهارت یا تجربه‌ی شما در یک زمینه خاصه.
5. قدرت مرجعیت (Referent Power): ناشی از جذابیت شخصی، کاریزما و احترامیه که دیگران براتون قائلن. آدم‌ها دوست دارن با کسایی که دوستشون دارن یا تحسینشون می‌کنن، همکاری کنن.
6. قدرت اطلاعات (Information Power): داشتن اطلاعات کلیدی که طرف مقابل نداره.
7. قدرت گزینه‌های جایگزین (BATNA Power): داشتن یه گزینه‌ی خوب دیگه اگه این مذاکره به نتیجه نرسه (در مورد BATNA مفصل‌تر حرف می‌زنیم). این یکی از قوی‌ترین منابع قدرته!

روانشناسی مذاکره: ذهن خوانی یا ذهن شناسی؟

این بخش ماجرا خیلی جذابه! مذاکره فقط چونه‌زنی سر اعداد و ارقام نیست، بلکه بازی ذهن‌ها و احساسات هم هست. درک روانشناسی پشت رفتار آدم‌ها در مذاکره، برگ برنده‌ی شماست.

• سوگیری‌های شناختی (Cognitive Biases): مغز ما برای سریع‌تر تصمیم گرفتن، میان‌برهایی داره که گاهی به خطا می‌رن. شناختن این سوگیری‌ها در خودمون و دیگران خیلی کمک‌کننده‌ست:

  • لنگر انداختن (Anchoring Bias): اولین پیشنهادی که روی میز میاد (حتی اگه پرت باشه)، ذهن همه رو به سمت خودش می‌کشونه و بقیه‌ی پیشنهادات حول اون سنجیده می‌شه. کسی که اول لنگر می‌ندازه، معمولاً دست بالا رو داره.
  • تأیید طلبی (Confirmation Bias): تمایل به گشتن دنبال اطلاعاتی که باورهای قبلی ما رو تأیید کنه و نادیده گرفتن اطلاعات مخالف.
  • چارچوب‌بندی (Framing Effect): نحوه‌ی ارائه یک مطلب می‌تونه درک ما رو ازش کاملاً عوض کنه. مثلاً گفتن “این محصول ۹۰٪ مواقع مؤثره” خیلی جذاب‌تر از گفتن “این محصول ۱۰٪ مواقع شکست می‌خوره”، در حالی که هر دو یه معنی دارن.
  • اعتماد به نفس بیش از حد (Overconfidence Bias): فکر می‌کنیم توانایی‌ها و دانش‌مون بیشتر از چیزیه که واقعاً هست و احتمال موفقیت‌مون رو دست بالا می‌گیریم.
  • ترس از باخت (Loss Aversion): درد ناشی از باختن یه چیزی، معمولاً خیلی بیشتر از لذت بدست آوردن همون چیزه. برای همین آدم‌ها ریسک بیشتری می‌کنن تا از ضرر جلوگیری کنن.

• نقش احساسات (Emotions): مذاکره می‌تونه خیلی احساسی بشه (عصبانیت، اضطراب، هیجان).

  • مدیریت احساسات خود: اگه عصبانی یا مضطرب بشید، احتمالاً تصمیمات بدی می‌گیرید. یاد بگیرید آرامش خودتون رو حفظ کنید (مثلاً با تنفس عمیق، یا درخواست یه تنفس کوتاه در مذاکره).
  • خواندن احساسات دیگران: توجه به زبان بدن، لحن صدا و کلمات طرف مقابل می‌تونه بهتون بگه چه حسی داره و چی براش مهمه.
  • استفاده هوشمندانه از احساسات: گاهی نشون دادن کمی همدلی یا حتی قاطعیت (نه پرخاشگری!) می‌تونه مؤثر باشه.

• ایجاد رابطه و اعتماد (Rapport and Trust): آدم‌ها با کسانی که حس خوبی بهشون دارن و بهشون اعتماد دارن، راحت‌تر کنار میان و اطلاعات بیشتری به اشتراک می‌ذارن.

  • کمی گپ‌وگفت غیررسمی قبل از شروع مذاکره.
  • پیدا کردن نقاط مشترک.
  • گوش دادن فعال و نشون دادن اینکه حرف طرف مقابل رو می‌فهمید.
  • صادق بودن (تا جای ممکن و استراتژیک).

• ادراک و تفسیر (Perception): اینکه شما و طرف مقابل چطور موقعیت، منافع و گزینه‌ها رو درک می‌کنید، کل مسیر مذاکره رو تعیین می‌کنه. سعی کنید دنیا رو از چشم طرف مقابل هم ببینید.

اصول و فنون مهم و کاربردی (جعبه ابزار مذاکره‌کننده حرفه‌ای)

خب، بریم سراغ تکنیک‌های عملی:

1. آمادگی، آمادگی و باز هم آمادگی! (Preparation): این مهم‌ترین مرحله است. هر چقدر آماده‌تر باشید، قوی‌تر و با اعتماد به نفس بیشتری وارد مذاکره می‌شید.

   • هدفت چیه؟ دقیقاً چی می‌خوای از این مذاکره بدست بیاری؟ (نقطه هدف یا Target Point)
   • خط قرمزت کجاست؟ حداقل چیزی که حاضری قبول کنی چیه؟ (نقطه مقاومت یا Reservation Point)
   • نقشه جایگزینت چیه؟ (BATNA – Best Alternative To a Negotiated Agreement): این شاه‌کلید مذاکره‌ست! BATNA یعنی بهترین گزینه‌ای که داری اگه این مذاکره به توافق نرسه. مثلاً اگه برای فروش خونه‌تون مذاکره می‌کنید، BATNA شما می‌تونه پیشنهاد خرید دیگه‌ای باشه که دارید، یا اجاره دادن خونه، یا اصلاً نفروختنش. هر چی BATNA قوی‌تری داشته باشید، قدرت چانه‌زنی‌تون بیشتره چون می‌دونید اگه این نشد، یه راه دیگه دارید.
   • طرف مقابل چی می‌خواد؟ سعی کن بفهمی اهداف، نیازها، اولویت‌ها، خط قرمزها و BATNA طرف مقابل چیه.
   • اطلاعات جمع کن: درباره موضوع مذاکره، بازار، طرف مقابل و سابقه‌ش تحقیق کن.
   • استراتژی‌تو بچین: می‌خوای اول تو پیشنهاد بدی یا منتظر پیشنهاد طرف مقابل بمونی؟ چه امتیازاتی حاضری بدی و در مقابل چی می‌خوای؟

2. گوش دادن فعال (Active Listening): فقط نشنوید، بلکه گوش کنید!

   • به حرف‌های طرف مقابل با دقت توجه کنید (نه اینکه تو ذهنتون جواب آماده کنید).
   • حرف‌هاش رو خلاصه کنید و بازتاب بدید (“پس اگه درست فهمیده باشم، شما نگران…”) تا مطمئن بشید درست متوجه شدید و به اون هم نشون بدید که دارید گوش می‌دید.
   • سوالات مناسب بپرسید تا اطلاعات بیشتری بگیرید.
   • به زبان بدن و لحن صدا هم دقت کنید.

3. پرسیدن سوالات قدرتمند (Powerful Questioning):

   • سوالات باز (Open-ended): سوالاتی که جوابشون بله/خیر نیست و طرف مقابل رو به توضیح دادن وادار می‌کنه (مثلاً “میشه بیشتر در مورد نگرانی‌تون توضیح بدید؟” یا “چه چیزی برای شما در این توافق از همه مهم‌تره؟”).
   • سوالات شفاف‌سازی (Clarifying): برای فهم دقیق منظور طرف مقابل (“منظورتون از ‘منصفانه’ دقیقا چیه؟”).
   • سوالات چرایی (Why): برای فهمیدن منافع پشت مواضع (“چرا این بند خاص براتون مهمه؟”).

4. تمرکز بر منافع، نه مواضع (Focus on Interests, Not Positions):

   • موضع (Position): چیزیه که افراد می‌گن می‌خوان (“من کمتر از ۵۰۰ میلیون نمی‌فروشم”).
   • منفعت (Interest): دلیل پنهان پشت اون خواسته است (“چون با اون پول می‌خوام یه ماشین بخرم”).
   • خیلی وقت‌ها مواضع طرفین در تضاده، ولی منافعشون می‌تونه سازگار باشه یا حداقل راه‌های خلاقانه‌ای برای برآورده کردنشون وجود داشته باشه. سعی کنید منافع واقعی خودتون و طرف مقابل رو کشف کنید.

5. ایجاد گزینه‌های متعدد برای سود متقابل (Generate Options for Mutual Gain):

   • قبل از اینکه شروع کنید به چونه زدن سر یه گزینه، با هم طوفان فکری کنید و ببینید چه راه حل‌های دیگه‌ای وجود داره که می‌تونه به نفع هر دو باشه. خلاق باشید!

6. استفاده از معیارهای عینی (Use Objective Criteria):

   • به جای اینکه بگید “قیمت منصفانه اینه”، از استانداردها و معیارهای بیرونی و قابل قبول برای هر دو طرف استفاده کنید (مثل قیمت بازار، نظر کارشناس، قوانین و مقررات). این کار بحث رو منطقی‌تر می‌کنه و از جنگ اراده جلوگیری می‌کنه.

7. مدیریت هوشمندانه امتیاز دادن (Manage Concessions Wisely):

   • هیچ‌وقت اولین پیشنهاد طرف مقابل رو قبول نکنید (معمولاً جای چونه داره).
   • یک‌طرفه امتیاز ندید. همیشه امتیاز دادن رو مشروط کنید (“اگه شما فلان کار رو بکنید، من هم حاضرم…”).
   • امتیازات رو کم‌کم و در طول زمان بدید، نه همه رو اول کار.
   • بدونید کدوم امتیازها برای شما کم‌هزینه‌تر و برای طرف مقابل باارزش‌تره.

8. دانستن زمان ترک میز مذاکره (Know When to Walk Away):

   • اگه بهترین پیشنهادی که می‌تونید بگیرید، از BATNA شما بدتره، باید قدرت اینو داشته باشید که مؤدبانه بگید “متشکرم، ولی این توافق برای من مناسب نیست” و میز رو ترک کنید.

آموزش پیاده‌سازی قدم به قدم (یه نقشه راه ساده)

فرض کنید می‌خواید برای افزایش حقوقتون با رئیستون مذاکره کنید:

• قدم ۱: آماده‌سازی کامل

  • تحقیق: میانگین حقوق برای موقعیت شغلی شما در شرکت‌های مشابه چقدره؟ دستاوردهای اخیرتون چی بوده که ارزش شما رو بالا برده؟ سیاست شرکت برای افزایش حقوق چیه؟
  • تعیین اهداف: حقوق ایده‌آل شما چقدره (نقطه هدف)؟ حداقل حقوقی که حاضرید قبول کنید چقدره (نقطه مقاومت)؟
  • پیدا کردن BATNA: اگه به توافق نرسیدید، گزینه‌های دیگه‌تون چیه؟ (دنبال کار دیگه‌ای گشتن؟ قبول کردن همین حقوق فعلی؟ درخواست مزایای غیرمالی؟). BATNA تون رو تا حد ممکن قوی کنید (مثلاً چند تا مصاحبه کاری دیگه هم انجام بدید).
  • فکر کردن به دیدگاه رئیس: دغدغه‌های اون چیه (بودجه بخش، عملکرد تیم)؟ چه چیزی براش مهمه؟ چطور می‌تونید درخواستتون رو جوری مطرح کنید که به نفع اون و شرکت هم باشه؟

• قدم ۲: شروع مذاکره

  • ایجاد فضای مثبت: با یه صحبت کوتاه غیررسمی شروع کنید.
  • طرح موضوع: به طور واضح و محترمانه بگید که برای صحبت در مورد حقوقتون اومدید. دستاوردهاتون رو خلاصه و با اعتماد به نفس بیان کنید.
  • پیشنهاد اولیه (اختیاری): می‌تونید شما اول پیشنهاد بدید (با یه لنگر منطقی ولی کمی بالاتر از نقطه هدفتون) یا منتظر پیشنهاد رئیس بمونید.

• قدم ۳: کاوش و تبادل اطلاعات

  • گوش دادن فعال: به حرف‌ها و دغدغه‌های رئیس با دقت گوش کنید.
  • پرسیدن سوال: سوالات باز بپرسید تا دیدگاهش رو بهتر بفهمید (“چه عواملی در تصمیم‌گیری برای افزایش حقوق مؤثر هستند؟”).
  • تأکید بر منافع مشترک: نشون بدید که افزایش حقوق شما چطور می‌تونه به نفع تیم و شرکت هم باشه (انگیزه بیشتر، تعهد بالاتر).

• قدم ۴: چانه‌زنی و پیشنهاد/درخواست

  • استفاده از معیارهای عینی: به تحقیقاتتون در مورد حقوق بازار اشاره کنید.
  • دادن و گرفتن امتیاز: اگه رئیس با عدد دقیق شما موافق نیست، ببینید روی چه چیزهای دیگه‌ای می‌تونید توافق کنید (مزایا، آموزش، مسئولیت‌های بیشتر با پاداش).
  • صبور باشید: انتظار نداشته باشید همون لحظه به نتیجه برسید. ممکنه چند جلسه طول بکشه.

• قدم ۵: رسیدن به توافق و بستن مذاکره

  • خلاصه کردن توافق: وقتی به یه نقطه مشترک رسیدید، موارد توافق شده رو به طور واضح بیان کنید تا سوءتفاهمی پیش نیاد.
  • مکتوب کردن (در صورت نیاز): بهتره توافق نهایی به صورت کتبی (ایمیل، نامه رسمی) ثبت بشه.
  • حفظ رابطه: حتی اگه به نتیجه دلخواه نرسیدید، با تشکر و حفظ احترام جلسه رو تموم کنید. درها رو برای آینده باز نگه دارید.

• قدم ۶: ارزیابی و یادگیری

  • بعد از مذاکره، فکر کنید چی خوب پیش رفت و چی رو می‌تونستید بهتر انجام بدید. از تجربه‌تون درس بگیرید.

چطور مهارت مذاکره رو تقویت کنیم؟

مذاکره یه مهارته و مثل هر مهارت دیگه‌ای با تمرین بهتر می‌شه:

1. تمرین، تمرین، تمرین: از هر فرصتی برای تمرین استفاده کنید، حتی تو موقعیت‌های کوچیک روزمره (مثلاً چونه زدن موقع خرید).
2. نقش بازی کردن (Role-playing): با یه دوست یا همکار، سناریوهای مختلف مذاکره رو تمرین کنید.
3. درخواست بازخورد: از کسانی که مذاکره شما رو دیدن (یا باهاشون مذاکره کردید) بخواید بهتون بازخورد بدن.
4. مطالعه: کتاب‌ها و مقالات خوب در زمینه مذاکره بخونید (چند تاش رو آخر معرفی می‌کنم).
5. مشاهده‌ی حرفه‌ای‌ها: ببینید مذاکره‌کننده‌های خوب چطور کار می‌کنن (تو فیلم‌ها، مستندها، یا حتی تو جلسات کاری).
6. تحلیل مذاکرات گذشته: به مذاکراتی که داشتید فکر کنید و ببینید چی رو می‌تونستید متفاوت انجام بدید.
7. افزایش هوش هیجانی (EQ): روی شناخت و مدیریت احساسات خودتون و درک احساسات دیگران کار کنید.

اشتباهات رایج در مذاکره (تله‌هایی که باید ازشون دوری کنیم)

• عدم آمادگی کافی: بزرگترین اشتباه!
• نداشتن BATNA یا ضعیف بودن اون: باعث می‌شه از سر ناچاری هر توافقی رو قبول کنید.
• تمرکز بیش از حد روی قیمت/مواضع: و غافل شدن از منافع و گزینه‌های خلاقانه.
• احساسی شدن: عصبانیت یا اضطراب باعث تصمیمات اشتباه می‌شه.
• زیاد حرف زدن و کم گوش دادن: فرصت فهمیدن طرف مقابل رو از دست می‌دید.
• اولین پیشنهاد طرف مقابل رو سریع قبول کردن.
• ترس از گفتن “نه”.
• عجله کردن برای رسیدن به توافق.
• نادیده گرفتن اهمیت رابطه بلندمدت.
• فرض کردن اینکه کیک ثابته (ذهنیت برد-باخت در همه شرایط).

معرفی چند کتاب مهم و کاربردی

برای عمیق‌تر شدن تو این بحث، این کتاب‌ها فوق‌العاده‌ان:

1. “اصول و فنون مذاکره” (Getting to Yes) نوشته راجر فیشر، ویلیام یوری و بروس پاتون: کتاب کلاسیک و پایه‌ای مذاکره، با تمرکز بر مدل برد-برد و اصول مذاکره مبتنی بر منافع.
2. “هرگز سازش نکنید” (Never Split the Difference) نوشته کریس واس: نوشته‌ی یک مذاکره‌کننده‌ی سابق FBI در گروگان‌گیری. پر از تکنیک‌های عملی و روانشناختی برای مذاکرات سخت. دیدگاهش کمی با “Getting to Yes” متفاوته و بیشتر روی تاکتیک‌های تاثیرگذاری و کنترل احساسات تمرکز داره.
3. “نفوذ: روانشناسی متقاعدسازی” (Influence: The Psychology of Persuasion) نوشته رابرت سیالدینی: این کتاب مستقیماً در مورد مذاکره نیست، ولی اصول روانشناختی قدرتمندی رو توضیح می‌ده که چطور می‌تونید روی دیگران تاثیر بگذارید (مثل اصل تقابل، تعهد، اثبات اجتماعی، علاقه، اقتدار و کمیابی). این اصول تو مذاکره خیلی به کار میان.
4. “مذاکره برای کسب سود بیشتر” (Bargaining for Advantage) نوشته جِی. ریچارد شل: یه کتاب جامع و دانشگاهی دیگه که هم به جنبه‌های توزیعی و هم تلفیقی مذاکره می‌پردازه و استراتژی‌های خوبی ارائه می‌ده.

نکات مهم و کاربردی دیگه (فوت کوزه‌گری!)

• زبان بدن: صاف بشینید، ارتباط چشمی برقرار کنید (ولی زل نزنید!)، حالت بدن باز داشته باشید (دست به سینه نباشید). زبان بدن می‌تونه اعتماد به نفس یا عدم اطمینان شما رو نشون بده.
• قدرت سکوت: گاهی چند لحظه سکوت بعد از پیشنهاد طرف مقابل، می‌تونه اون رو به فکر بندازه یا حتی باعث بشه پیشنهادش رو بهتر کنه.
• صبور باشید: مذاکره یه فرآینده، نه یه اتفاق لحظه‌ای. عجله نکنید.
• فرهنگ‌ها متفاوتند: اگه با کسی از فرهنگ دیگه مذاکره می‌کنید، حواستون به تفاوت‌های فرهنگی در ارتباطات، تصمیم‌گیری و مفهوم “توافق” باشه.
• مذاکره تیمی: اگه به صورت تیمی مذاکره می‌کنید، حتماً قبلش نقش‌ها و استراتژی‌تون رو هماهنگ کنید.
• خلاقیت کلید حل مشکلاته: وقتی به بن‌بست می‌رسید، سعی کنید از زاویه‌ی دیگه‌ای به مسئله نگاه کنید و دنبال راه حل‌های غیرمنتظره باشید.
• همیشه محترم باشید البته اگر بزارن!: حتی اگه با طرف مقابل مخالفید یا ازش خوشتون نمیاد، حفظ احترام حرفه‌ای ضروریه.

جمع بندی نهایی:

رفقا، مذاکره یه مهارت حیاتی در دنیای امروزه. شاید اولش کمی ترسناک یا پیچیده به نظر برسه، ولی با درک اصول روانشناختی، یادگیری تکنیک‌های کاربردی و از همه مهم‌تر، تمرین مداوم، می‌تونید به یه مذاکره‌کننده‌ی قوی و موفق تبدیل بشید. یادتون باشه، هدف همیشه له کردن طرف مقابل نیست، بلکه رسیدن به بهترین نتیجه‌ی ممکن برای خودتون، و در حالت ایده‌آل، پیدا کردن راه حلیه که طرف مقابل هم حس خوبی نسبت بهش داشته باشه.